Οι κήποι του Πασά

Είναι σίγουρα ένα από τα μυστήρια της Θεσσαλονίκης. Πρόκειται για ένα όμορφο πάρκο με αρκετό πράσινο, ευθεία πάνω από την πλατεία Συντριβανίου, στην Άνω Πόλη, δίπλα από τα κάστρα. Αποτελει περιφραγμένη έκταση που βρίσκεται έξω από τα ανατολικά τείχη της πόλης,στο χώρο πίσω από το σημερινό νοσοκομείο «Άγιος Δημήτριος».

Η ποιητική ονομασία τους οφείλεται στους Θεσσαλονικείς . Ωστόσο η ονομασία αυτή δεν αποδίδει την πραγματικότητα, καθώς κανένα στοιχείο δεν συνδέει τους Κήπους με κάποιο Τούρκο αξιωματούχο ή με κάποια κατοικία. Αντίθετα, είναι βεβαιο ότι χτίστηκαν από την αρχή για να διακοσμήσουν το πίσω μέρος του νοσοκομείου. Επισης πολλοι συνηθιζουν να τα αποκαλούν και "Δρακόσπιτα".

Χρονολογούνται το 1904

Η έκταση που καταλαμβάνουν οι Κήποι του Πασά είναι περίπου 1.000 τ.μ. . Σώζονται σήμερα ένα συντριβάνι και γύρω από αυτό μια σήραγγα, μια στέρνα για την συγκέντρωση του νερού, μια χαμηλή πύλη που οδηγεί σε ένα υπόγειο χώρο και ένα υπερυψωμένο καθιστικό. Όλα τα κτίσματα είναι μικρού μεγέθους με δρομάκι και κλίμακες σε διαφορετικά επίπεδα.

Η κατασκευή βασίζεται σε σιδηροδοκούς και σιδερόβεργες όπου πάνω τους στηρίζονται ακατέργαστη πέτρα στα χαμηλά σημεία και τούβλα στα ψηλότερα. Σημαντική θέση στη σύνθεση είχε το νερο. Υποθέτουμε από τις εγκαταστάσεις πως το νερό ελεγχόταν, έπεφτε με ορμή ή λίμναζε στη στέρνα.

Τα περίεργα σύμβολα στον τοίχο καθώς και η στοά που δεν οδηγεί πουθενά, κινούν τις υποψίες πως πρόκειται για έναν τόπο συνεύρεσης των οθωμανών τεκτόνων της Θεσσαλονίκης. Φήμες επίσης λένε πως οι Κήποι του Πασά παλιότερα αποτελούσαν το τέλος των κατακομβών της Θεσσαλονίκης, έξω από τα όρια της πόλης, που χαράζαν κάποτε τα κάστρα.

Οι Κήποι του Πασά αποτελούν μια αρχιτεκτονική με πλήρη ελευθερία στη σύνθεση και τον συνδιασμό των υλικών. Αποτελούν ένα εκκεντρικό σημείο μέσα στην ομοιομορφία του συντηρητισμού.

Η φθορά των κηπων είναι πολύ μεγάλη σε βαθμό που να αλλοιώνει το αρχικό σχέδιο. Το 1922-3 μετά την μικρασιατική καταστροφή αλλά και λίγο αργότερα με την ανταλλαγή των πληθυσμών πολλοί πρόσφυγες εγκαταστάθηκαν στην Άνω Πόλη. Τα τούβλα και οι πέτρες του μνημείου λεηλατήθηκαν για να χρησιμοποιηθούν σαν οικοδομικά υλικά για να επεκτείνουν και να επιδιορθώσουν τα σπίτια των Τούρκων που είχαν αποχωρήσει.
Η ζημιά που προκλήθηκε δεν επηρέασε μόνο την αρχιτεκτονική του μνημείου αλλά και την λειτουργία-λειτουργικότητα του, γιατί το νερό έπαιζε κυρίαρχο ρόλο.